آجر عنصر سازه ای

امروزه حجم زیادی از ساختمان سازی در مناطق شهری کوچک را خانه های یک تا دو طبقه آجری تشکیل‌‌ می‌دهد. دیوار باربر این خانه ها (بدون هیچگونه تسلیح) ساخته شده است. تجزیه زلزله های گذشته نشان داده است که این ساختمانها پایداری چندانی در برابر زلزله ندارند و تقریباً در تمامی زلزله های گذشته برخی ناتمام این خانه‌ها تخریب گشته اند.

در آیین نامه  طرح ساختمانها در برابر زلزله( آئین نامه 2800) ساخت این ساختمانها را بدون احتساب زیرزمین به دو طبقه مجزا محدود کرده است.

معمولاً آجر رسی معمولی مقاومت خوبی در برابر عوامل خورنده ندارد. این عیبی است که اغلب در ساختمانهایی که از آجر در ساخت دیوار یا  کرسی آنها استفاده شده است و در مجاورت آنها عوامل خورنده مانند آبهای دارای املاح مضر وجود دارد باعث آسیب پذیری ساختمان‌‌ می‌شود. خوردگی تدریجی آجر بکار رفته در پای دیوار، ضخامت مؤثر  آن را کاهش‌‌ می‌دهد و آنرا آسیب پذیر‌‌ می‌کند

این پدیده در ساختمانهای آجری ساخته شده در شهرها و روستاهای حاشیه خلیج فارس و دریای عمان و همچنین مناطقی مانند یزد و کرمان که آب آن املاح فراوانی دارد به چشم‌‌ می‌خورد البته در این مناطق ملاتهای سیمانی بین لایه های آجرکاری نیز خورده شده و بر شدت آسیب پذیر شدن ساختمان‌‌ می‌افزاید.

ساختمانهایی نیز ساخته شده است که اتصال آنها با یکدیگر و ملات بسیار اندک است و مقاومت چندانی برای آنها در برابر زلزله پیش بینی‌‌ نمی‌شود. البته یکی از معایب بزرگی که امروزه گریبان گیر صنعت ساخت و ساز کشور است و منشاء بسیاری از خرابی ها است.

عدم دقت در ساخت ملات و با توجه به زمان مصرف آن‌‌ می‌باشد. امروزه متأسفانه در ساخت ملاتهای سیمانی به نسبت اختلاط توجه‌‌ نمی‌شود. از ماسه هایی استفاده‌‌ می‌شود که مقدار زیادی گردوغبار روی آن نشسته، از آب گل آلود استفاده شده است، برای دستیابی به کارپذیری لازم در طول مصرف مرتب به آن آب‌‌ می‌افزایند.شاید ساعتی از گیرش نهای سیمان نیز گذشته باشد اما با آب را شل‌‌ می‌کنند و به مصرف‌‌ می‌رسانند.

در استهکام و پایداری دیوارهای آجری، این دو مورد که در زیر به آن اشاره شده نقش بسزایی دارد:

1. زنجاب کردن:

بطوریکه اگر آجرها خوب زنجاب نشود، آب ملات را مکد و ملات اصطلاحاً‌‌ می‌سوزد. البته اگر آجر نیز از آب اشباع شده باشد، دیگر ملات به آن به اندازه کافی‌‌ نمی‌چسبد. همچنین در این صورت مقداری از آب آجر به درون ملات منتقل‌‌ می‌شود و نسبت آب به سیمان در ملات افزایش‌‌ می‌یابد و ضمن ضعف در پیوند، از مقاومت آن کاسته‌‌ می‌شود. بدین منظور، پاشیدن آب کافی روی آجر با قراردادن آجر حدود2 دقیقه در آب کافی است.

2.دوغاب ریزی روی دیوارهای آجری:

که مقاومت دیوار را چندین برابر‌‌ می‌کند. در تحقیقات بعمل آمده نشان داده شده است که مقاومت ضربه‌ای دیوار آجری‌‌ می‌تواند تا حدود 70 برابر افزایش یابد.

البته ساختمانهایی نیز نیاکان ما ساخته‌اند که تا حدودی نکات آیین نامه های امروزی در آنها رعایت شده است و در طول زمان مقاومت خوبی از خود نشان داده اند. بعنوان مثال‌‌ می‌توان به مسجدجامع بروجرد اشاره کرد که دیوارهای بلند آن با کلافهای چوبی تسلیح شده است.

در هر صورت با توجه به زلزله خیزی اکثر نقاط کشورمان و تجربه زلزله های مکرر گذشته توصیه‌‌ می‌شود دیوارهای آجری به صورت مسلح ساخته شوند. مسلح کردن دیوارهای آجری‌‌ می‌تواند به صورتهای گوناگون صورت گیرد.

 استفاده از دیوار دوجداره آجری و قراردادن یک شبکه فولادی و دوغاب ریزی بین آن یکی از روشها‌‌ می‌باشد. همچنین عبور دادن میلگرد از درون سوراخهای آجر و وصل کردن آنها به یکدیگر روش دیگری برای ساخت دیوارهای آجری مسلح است که در هر صورت برای طراحی و ساخت اینگونه اعضاء باید به آئین نامه های مربوطه رجوع کرد.

علاوه بر این موارد از آجر در ساخت سقفهای تاق ضربی نیز استفاده‌‌ می‌شود. در ساخت این سقفها نیز باید به اندازه دهانه و ملات گچ مصرفی توجه شود.