طرز تهیه آجر

مواد اولیه مورد نباز در تهیه آجر

خاک از اصلی ترین مواد مورد نیاز جهت تهیه آجر است که مخلوطی از خاک رس، فلدسپات، سنگ آهگ، ماسه، سولفات، کانی های آهن است.(برای تهیه آجر نیاز به خاک رس خالص نیست). آهک زیادی در خاک موجب پایین آمدن کیفیت آجر می شود پس خاک رس نباید درصد زیادی آهک داشته باشد.

عناصر مهم خاک رس عبارتند از:

سیلیس: شکل سلیلس مانند دانه های ماسه است و از موادی که در خاک آجر یافت می شود،  به شمار می رود . ماسه و لای از کوارتز حاصل شده از سنگ های آذرین که پس از مدتی پوسیده می شوند به وجود می آید. پس در همه خاک ها همیشه مقداری ماسه ولای پیدا می شود. ماسه به عنوان استخوا ن بندی خشت نام برده می شود. اگر ماسه در آجر بیشتر باشد مقدار خاک رس کم شده و آجر به دست آمده ترد و پوک با مقاومت پایین خواهد بود.

آلومین : آلومین بخش نرم و شکل پذیر خاک محسوب می شود که آب را به خود جذب می کند و خمیری شکل می شود. آلومین هنگام پخت ذوب می شود و باعث یک پارچگی جسم می شود.

فلدسپات : عامل گدازآور آجر فلدسپات است. این ماده   گرمای خمیری شدن آجر را به حدود 1150-1100 درجه سانتی گراد کاهش می دهد.

سنگ آهک : اگر سنگ آهک به مقدار کمی در خاک آجر استفاده شود و همانند گرد باشد، رنگ آجر روشن می شود و صدمه ای به آن وارد نمی کند. مقدار مجاز آهک برای آجر سی درصد است که اگر از این حد مجاز بالا رود دمای ذوب آجر پایین می آید و آجر در گرمای کوره به شکل آجر جوش در می آید. سنگ آهک دانه درشت در خاک خشت به هنگام پختن در کوره گازکربینک تولید می کند و باعث می شود آهک زنده باقی بماند. آهک زنده پس از گرفتن رطوبت به آهک شکفته تبدیل می شود و آجر را می ترکاند و به اصطلاح آلوئک می شود.

سولفات ها : سولفات ها به شکل های سولفات کلسیم، منیزیم، پتاسیم، سدیم در خاک آجر وجود دارند. زمان آسیاب کردن خاک، سولفات ها به شکل گرد در می آیند و بعد از مصرف شدن آجر آب ملات یا آب باران را می مکند. این فرایند پس از مدتی به صورت سفیدک یا شوره در نمای ساختمان مشخص می شود.

املاح آهن : اکسید آهن در آجر، کارگداز آور را انجام می دهد، اگر اکسیدآهن (سه ظرفیتی) در خاک آجر به پنج درصد وزن آن برسد دمای ذوب را کاهش می دهد و رنگ آجر نیز سرخ می شود.

مواد گیاهی : این مواد چنان چه در خاک وجود داشته باشند به هنگام پختن آجر در کوره می سوزند و موجب به وجود آمدن فضای خالی در آجر  شده و درنتیجه آجر پوک خواهد شد.

مصارف آجر

آجر در انواع مختلف تهیه وساخته می شود وهرکدام با توجه به نوع ویژگی های خاصی که دارند کاربری های خاص خودشان را دارند. به طورکلی قدمت استفاده از آجر در ساختمان سازی و معماری  به سال های بسیار دور بر می گردد و جزو مصالح اولیه مورد استفاده در معماری محسوب می شود. اولین نوع آجر را می توان آجر های رسی برشمرد که قدمتی چند هزار ساله دارند. آجر می تواند به عنوان مصالح پر کننده دیوار، سقف و …مورد استفاده قرار گیرد و حالت چفت وبست محکمی  را در بنا ایجاد می کند.

زیبایی و تنوع در طرح و رنگ آجر باعث شده است که از آن در نمای داخلی و ساختمان نیز استفاده شود. بی شک آجر از آن دسته مصالحی است که رنگ و بوی خاک را  هم چنان برای ما زنده نگه داشته است. یکی از شاخصه های معماری سنتی و اصیل ایرانی نیز بهره گیری از مصالحی هم چون آجر بوده است. حتی در معماری گذشته ایرانی نحوه چیدمان و قرار گیری آجر به شکل های گوناگون انجام می گرفته است و همین زیبایی خاصی به بنا می داده است. امروز نیز با مطالعه معماری پر رمز و راز ایرانی از چنین چیدمان هایی که به شکل های قوسی شکل، طاق و گنبد بودند  به طور نمادین ودکوراتیو در معماری های داخلی و بیرونی  استفاده می شود.