مرحله‌های تهیه و آماده‌سازی خشت برای پخت در کوره
تهیه و آماده‌سازی خشت برای پختن در کوره یکی از مراحل بسیار حساس در تولید آجر نما می‌باشد. این قسمت از فرآیند تولید به دلیل امکان بروز مشکلات در شکل ظاهری و ایجاد انحنا در بعدهای آجر نما از اهمیت بالایی برخوردار است و نیازمند دقت بسیاری است.
روش‌های تهیه خشت:
- گل خشک: در این روش، با اضافه کردن آب به میزان حدود 8 تا 12 درصد وزن ماده اولیه، خشت تهیه می‌شود و با استفاده از پرس، شکل می‌گیرد. بسیاری از آجرهای صنعتی و کلیه سفال‌های رسی ساختمانی با این روش تولید می‌شوند.
- گل سفت: در این روش، با اضافه کردن آب به میزان حدود 20 تا 25 درصد وزن ماده اولیه، خشت تهیه می‌شود و با استفاده از ماشین‌های خشت‌زنی هیدرولیکی شکل داده می‌شود. خشت به صورت منشوری با قاعده مربع یا مستطیلی از دستگاه خارج می‌شود و سپس با کمک دستگاه برش، به قطعات مساوی تقسیم می‌شود.
- گل خمیری: در این روش، با اضافه کردن آب به میزان حدود 60 درصد وزن، خاک به حالت خمیری درمی‌آید و می‌توان با دست شکل داد. در این روش، گل را در قالب‌های چوبی میریزند و سپس با دست شکل می‌دهند و خشت می‌زنند.
نحوه درست خشک‌کردن خشت:
زمانی که قطعات از ماشین‌های شکل‌دهی خارج می‌شوند، مقدار قابل‌توجهی رطوبت به همراه دارند. خشک‌کردن خشت خام قبل از پختن آن به دلیل جلوگیری از تغییر شکل زیاد و ترک در سطح خشت انجام می‌شود و همچنین از صرف هزینه سوخت بیشتر در کوره اصلی و امکان دوده‌گرفتن کوره به دلیل رطوبت اولیه زیاد و سوخت ناقص جلوگیری می‌شود.
خشک‌کردن باعث بروز انقباض می‌شود که باید در حدی مجاز باشد که محصول نهایی دارای اندازه مناسب و دلخواه باشد. جمع‌شدگی در خشت خشک شده حدوداً 10 درصد در هر بعد است. درجه حرارت کوره خشک‌کن از 40 تا 200 درجه سانتی‌گراد و زمان خشک‌کردن از 24 تا 48 ساعت متغیر است که بستگی به نوع رس دارد. حرارت لازم معمولاً با استفاده از گرمای تلف شده از کوره‌های اصلی فراهم می‌شود. در کلیه مراحل، حرارت و رطوبت به دقت تنظیم می‌شود تا از انقباض سریع که موجب تولید ترک‌های زیاد می‌شود، جلوگیری شود.
در مناطق گرم و خشک، برای خشک‌کردن خشت از گرمای هوا استفاده می‌شود. در این روش، نحوه چیدن خشت‌ها از اهمیت فراوان برخوردار است تا جریان هوا یکنواخت باشد و انحنا و تغییر شکل در اثر خشک‌شدن یک جانبه رخ ندهد.
خشت خشکی که برای پخت آجر آماده می‌شود، رطوبتی بین 8 تا 12 درصد دارد